Dünya Etraf Günü, Birleşmiş Milletler Etraf Konferansı’nın birinci kere toplandığı İsveç’in başşehri Stockholm’de 5 Haziran 1972 günü kabul edildi. Her yıl tıpkı gün, etrafın korunması konusunda dünya çapında farkındalık yaratılması ve aksiyonda bulunulması emeliyle bir temayla kutlanıyor. Bu yılın teması ise ‘Tek Dünya’…
Galakside milyarlarca gezegen ortasında tek bir dünya var. Bugün içinde bulunduğumuz bu gezegen tehdit altında. En büyük tehdit ise iklim krizi. Müthiş seller, yangınlar, kuraklık ve çok hava olayları ile iklim krizi kırmızı alarm veriyor. Bilim insanlarının ihtarları sıklaşıyor. Zira durum acil.
Türkiye’de iklim krizine neden olan ve körükleyen güç sistemlerinin başında kömürlü termik santraller geliyor. Greenpeace Akdeniz, Dünya Etraf Günü’nde davette bulunarak hem dünya hem de Türkiye için atılması gereken en acil adımları sıraladı. Yapılan davette, “Kömür santralleri yüzünden büyük bedeller ödeyen Türkiye’nin iklim kriziyle çaba için atması gereken adım muhakkak. Kömürden çıkış için net bir tarih belirlemeli” deniliyor.
‘KORUMA BÖLGESİ İLAN ETMELİ’
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran hava kirliliği her yıl 7 milyon kişinin hayatını kaybetmesine neden oluyor. Greenpeace yaptığı davette bu bahisten da bahsederek, özetle şu tabirleri kullanıyor:
“Fosil yakıtlara dayalı ulaşım, ısınma metotlarımız ve güç üretim biçimlerimiz gezegeni her geçen gün yok oluşa bir adım daha yaklaştırırken, pak hava hakkımızı da gasp ediyor. Türkiye’nin onlarca vilayet ve ilçesinde kirli hava ile yaşamaya mahkum edilmiş milyonlarca insan var. İstanbul, Ankara, Iğdır, Çanakkale, Edirne, Kahramanmaraş ve Zonguldak başta olmak üzere pek çok kentimizde partikül unsur kirliliği halk sıhhatini tehdit eden limit pahaların üzerinde. Türkiye’deki pak hava hareket planları bunun için kâfi değil. Kamu vazifelileri, tertipli limit aşımlarının olduğu ilçelerde muhafaza bölgesi ilan etmeli ve havamızı kirleten faaliyetleri durdurma konusunda tereddüt etmemeli.”
‘SON VERİLMELİ’
Davette bahsedilen bir başka mevzu ise plastik atıklar. Metinde atıklarla ilgili ise şu kelamlar vurgulanıyor: “Türkiye’nin, Avrupa’nın plastik atık ihracatının etraf ve insan sıhhati için yarattığı tehlikeye tanıklık ediyor. Plastik çöplerini denizaşırı ülkelere gönderen İngiltere ve Almanya üzere ülkeler, Türkiye’nin verimli topraklarında zehirli bir iz bırakıyor. Bu hasar geri döndürülemez. Başta İngiltere olmak üzere ihracatçı ülkeler sorumluluk almalı ve Türkiye’ye plastik göndermeyi bırakmalı. Türkiye ise plastik atık ithalatını büsbütün yasaklayarak bu adaletsiz ticarete ve geri dönüşümü olmayan etraf ve insan sıhhati tehdidine son vermeli.”
‘HEPİMİZE MİSYON DÜŞÜYOR’
TEMA Vakfı da 5 Haziran Dünya Etraf Günü’nde, bugünün ve gelecek kuşakların ömrünün direkt bağlı olduğu doğal varlıklar üzerindeki baskı ve tahribatlara dikkat çekiyor. Tabiatın yükünün her geçen gün arttığını belirten vakıf, bu yükün azaltılması için tüm insanlara vazifeler düştüğünü belirtiyor. Vakfa nazaran insanların neden olduğu iklim krizi, biyolojik çeşitlilik kaybı ve kirlilik, gelecekte hayatı ve refahı olumsuz etkileyecek en büyük sorunlar ortasında.
TEKLİFLER SIRALANDI
5 Haziran Dünya Etraf günü nedeniyle WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Muhafaza Vakfı) de bir açıklama yaptı. Vakıf insanlığın önündeki iklim krizi ve tabiat kaybı tehditlerine dikkat çekerek, Türkiye’nin ve dünyanın geleceğinde yeşil dönüşüm sürecinin ehemmiyetini vurguluyor.
Vakıf, günümüzde dünyayı tehdit eden iki değerli etraf meselesinin, iklim krizi ve tabiat kaybı olarak öne çıktığını vurguluyor. Vakıf açıklamasında, Türkiye’nin seçim sürecinden geçeceğini anımsatarak, yeşil dönüşüm için yeni bir hareket planının kritik kıymete sahip olduğunu belirtiyor ve şu tekliflerde bulunuyor:
????Tatlı su kaynaklarının korunması için tarımda çağdaş sulamaya, endüstride pak üretime geçilmesi,
????Tarım siyasetlerinin ve teşvik sistemlerinin toprak sıhhatini koruyacak ve onarıcı tarım uygulamalarını destekleyecek halde düzenlenmesi,
????Biyolojik kıymetlerimizin daha düzgün korunması için korunan alanlarımızın yüzde 30 düzeyine çıkarılması; mevcut korunan alanlarımızın ve çeşitlerimizin daha faal korunması,
????Etkili atık azaltımı için depozito sisteminin bir an önce hayata geçirilmesi,
????Doğa ihallerine müsaade vermeyen kontrol sistemlerinin kurulması,
????Enerji siyasetinde kömürün yerini süratle güneş ve rüzgâra bırakması.
????İş modelleri ‘doğa pozitif’ olmalı.
ARTIK DEĞİLSE NE VAKİT
Aslında problemler ve tahlilleri belirli. Bilim insanları ve çok sayıda kuruluş her gün uyarıyor. 50 yıl bizi sırtında taşıyan dünya bir 50 yıl daha taşıyabilir mi büyük soru işareti. Dünyayı seçmenin ve muhafazanın vakti artık değilse ne vakit?