Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, yeşil papağan popülasyonuna ait değerlendirmelerde bulundu.
Egzotik bir tıbbın, tesirinin görülmeye başlamasıyla istilacı çeşit olarak isimlendirildiğini belirten Per, istila sürecinde idarelerin 4 basamaklı yaklaşımı olduğunu aktardı.
Per, Türkiye’de birinci kere 1975 yılında tabiatta papağanların görüldüğünü belirterek, “47 yıllık sürecinde sonunda da papağanlara dair farklı bildirimler gelmeye başladı. Papağanları tabiatta görmemizin temel sebebi, hayvan ticareti ve yaban hayatı kaçakçılığı. Vatandaşların evcil hayvan dükkanlarından satın aldığı kuşları bazen kazara tabiata kaçırması, bazen de yaban hayatı kaçakçılığı hadiseleri sırasında taammüden tabiata bırakılmaları” dedi.
Yeşil papağanların yarı tropikal çeşit oldukları için tabiatta hayatta kalabildiklerini aktaran Doç. Dr. Per, bu tıbbın insanlara bağımlı olmadan tabiatta yaşadıklarını, yavru yetiştirebildiklerini ve varlıklarını dört mevsim bulundukları yerde sürdürebildiklerini lisana getirdi.
“AVRUPA ÜLKELERİNDEN ÇOK FARKLI BİR DURUMDAYIZ”
Yeşil papağanların egzotik tipler olduğuna dikkati çeken Per, şöyle devam etti:
“Türkiye’de olağanda tabiatta olmaması gereken bir çeşit. Zira tabiatta evcil ve egzotik tiplerin olmaması gerekiyor. Doğal yayılış gösteren çeşitlerin olması gerekiyor. Lakin bu insan tesiri ile girdirilmiş cinstir. Yani kendi kendine göç ederek gelmedi. Beşerler ticaret yoluyla getirdiler bu hayvanı. Göçmen değiller. Katiyen uçarak, yani göç ederek gelmediler. 90’lı yıllar ile 2000’li yıllarda sayılarında önemli bir artış oldu.
– Rakamsal olarak baktığımızda şu anda Türkiye’de 34 vilayette yeşil papağan tabiatta gözlendi. 10 vilayette de popülasyon kurduğunu biliyoruz. Bu hayli dikkat cazibeli bir durum. Zira dünyanın öbür ülkelerinde, bilhassa Avrupa başşehirlerinde de yeşil papağanlar tabiatta hayatta kalıyor ve popülasyon kuruyor. Fakat Türkiye’de 34 vilayette görülmesi ve 10 vilayette popülasyon kurması çok dikkat cazip. Bu özelliğimizle Avrupa ülkelerinden çok farklı bir durumdayız.”
Egzotik bir çeşidin tesiri görülmediğinde istilacı olarak kabul edilemediğini söyleyen Doç. Dr. Per, tesiri görülmeye başladığında istilacı olarak kabul edilip çeşitli idare yaklaşımlarının uygulandığını belirtti.
“YEŞİL PAPAĞANLARIN TOPLANMAMASI, YERİNİN DEĞİŞTİRİLMEMESİ GEREKİYOR”
Dört etaplı idare yaklaşımlarından birincisinin tıbbın ülkeye ya da yeni alanlara girişinin engellenmesi olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Per, şunları söyledi:
“Mesela Türkiye bu bahiste kıymetli bir adım attı. 2021 yılında tıbbın ithalatı yasaklandı. Lakin cinsin ülke içindeki ticareti hür. Bundan ötürü da şu anda parklarda, mezarlıklardaki yeşil papağanların ticari bir bedeli var. Tabiattan toplanıp yasadışı bir halde ticaret döngüsüne sokuluyor. Bu da bir biyogüvenlik sorunu. Münasebetiyle bunun önlenmesi gerekiyor. Birinci evre bu. Biz bu kademeyi, önleyemezsek daha sonraki kademelerde başarılı olmamız çok düşük bir ihtimal.
– İkinci etapta birinci kayıtlar için vatandaşların bilinçlendirilmesi gerekiyor. Mesela bazen vatandaşlar, tabiatta gördükleri yeşil papağanları alıp konutlarına götürüyorlar. Ya da onlar da satabiliyor, birine verebiliyor ya da tekrar tabiata bırakabiliyor. Bu türlü durumlarda Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Vilayet Müdürlüklerine başvurmak gerekiyor. Katiyen tabiattan yeşil papağanların toplanmaması, yerinin değiştirilmemesi gerekiyor. Bu iki etapta başarılı olunduğu vakit üçüncü etaba geçiliyor.”
İstila sürecinin üçüncü etabına değinen Per, “Bu birinci iki kademede başarılı olmadığımız vakit, üçüncü kademeye geçip de yuvadan yumurtaların deforme edilmesi ya da bireylerin toplanması üzere çalışmalar çok muvaffakiyete ulaşmıyor. Yapılabiliyor lakin çok muvaffakiyete ulaşmıyor. Bu istila sürecinin bir de dördüncü etabı var. Bu da popülasyonlar artık yönetilemeyecek kadar büyürse bir başka örnek olarak kumru tipinde olduğu üzere tüm Türkiye’de yaygınlaşabiliyor ve yaygınlaştıktan sonra doğallaşmış olarak kabul ediliyor. Hasebiyle bu tıp artık yönetilemez bir duruma geliyor” diye konuştu.